Tydzień Mózgu to coroczna akcja edukacyjna, która w Polsce trwa od 1999 roku. Jej celem jest popularyzowanie wiedzy o układzie nerwowym, o mózgu i jego działaniu, a także analiza aktualnych badań w tej dziedzinie. Z przyjemnością włączamy się w tę inicjatywę i przedstawiamy Wam kilka fascynujących faktów na temat mózgu.
Mózg, a właściwie mózgowie, to najważniejszy z ludzkich organów. Ma bardzo złożoną budowę i pełni wiele skomplikowanych funkcji. Składa się z dwóch półkul mózgowych połączonych spoidłem wielkim (tzw. ciałem modzelowatym). Obie półkule można podzielić również na płaty. Wyróżniamy:
W każdym z wymienionych płatów mózgu znajdują się ośrodki, które odpowiadają za inne funkcje ośrodkowego układu nerwowego. W płacie czołowym występują m.in. struktury odpowiedzialne za czynności ruchowe, pamięć roboczą, konformizm społeczny, kojarzenie znaczenia i symbolu słowa, ale też takie, które związane są z odczuwaniem emocji czy wolą działania. Efektem uszkodzenia tej części mózgowia może być schematyczność myślenia, utrata możliwości poruszania częściami ciała, trudność z koncentracją, a nawet zachowania nieakceptowalne społecznie, jak agresja. Natomiast płat ciemieniowy odpowiada na przykład za czucie temperatury, dotyku, bólu, integrację ruchu i wzroku, rozumienie języka symbolicznego i pojęć abstrakcyjnych. Uszkodzenie w tym obszarze może skutkować m.in. apraksją wzrokową, trudnościami w orientacji przestrzennej, niepodzielnością uwagi, trudnościami w liczeniu, czytaniu czy rysowaniu. Kolejny, płat skroniowy odpowiada za pamięć werbalną, kategoryzację obiektów, zapamiętywanie, rozumienie mowy, prozodie (czyli brzmieniowe właściwości mowy), gramatykę, analizę bodźców słuchowych i węchowych. Skutkiem uszkodzenia mogą być zaburzenia słuchu, rozumienia mowy, zaburzenia pamięci, nierozpoznawanie twarzy, trudności z percepcją dźwięków. Płat potyliczny znany jest z kolei z tego, że w jego obrębie odbywa się analiza bodźców pochodzących z narządu wzroku, analiza kształtu, koloru, głębi, ruchu. Wynikiem uszkodzenia tej części mózgu są na przykład halucynacje, trudności w rozpoznawaniu symboli, kolorów, znaków, rysunków oraz skotoma, czyli dziury w polu widzenia.
Pamiętajcie, że mózg, podobnie jak całe nasze ciało, ulega procesom starzenia. Intensywnie rozwija się przez pierwsze dwie dekady życia i w wieku 20 lat osiąga maksymalną masę. Później sukcesywnie ulega atrofii. Półkule mózgowe zmniejszają się, co zauważalne jest zwłaszcza w płatach skroniowych i czołowych. Z wiekiem zmniejsza się również ilość synaps w mózgu. Dodatkowo, im nasz mózg jest starszy, tym bardziej jest wrażliwy na leki, toksyny oraz traumy psychiczne. Tak więc nie tylko urazy mogą powodować dysfunkcje danego obszaru w mózgu, ale także zaniedbywanie i nieutrwalanie wyuczonych umiejętności, jak na przykład liczenie. Jeśli będziemy przez dłuższy czas korzystać tylko z kalkulatora, obszary w płacie ciemieniowym odpowiadające za umiejętność liczenia nie będą wykorzystywane i z czasem nasze umiejętności w tym zakresie będą się pogarszać. Dlatego warto dbać o nasz mózg i dokarmiać synapsy za pomocą różnorodnych ćwiczeń. Przykłady tego typu zadań udostępnialiśmy w Światowym Tygodniu Mózgu na naszym Facebooku.
Bibliografia:
- Adriana Schetz. Anatomia i poznawcze funkcje układu nerwowego: http://kognitywistyka.usz.edu.pl/aschetz/wp-content/uploads/sites/3/2016/09/Anatomia-i-poznawcze-funkcje-uk%C5%82adu-nerwowego-2015a.pdf
- W. Kalat, Biologiczne podstawy psychologii.
- http://neuropsychologia.org/starzenie-sie-osrodkowego-ukladu-nerwowego
