Światowy Dzień Logiki, czyli dlaczego warto ćwiczyć umysł?

Aleksandra Błażejewska
logopeda ogólny i kliniczny w Ośrodku Rehabilitacji Cemicus

Dziś, 14 stycznia, obchodzimy World Logic Day, czyli Światowy Dzień Logiki. Został on ustanowiony przez UNESCO i International Council for Philosophy and Human Sciences (Międzynarodową Radą ds. Filozofii i Nauk Humanistycznych) w 2019 r. Będziemy go więc obchodzić dopiero trzeci raz. Czemu akurat tego dnia? Jest to rocznica śmierci Kurta Gödla (14 stycznia 1978) oraz rocznica urodzin Alfreda Tarskiego  (14 stycznia 1901) – to uczeni uznawani za najważniejszych przedstawicieli logiki XX wieku.

Światowy Dzień Logiki został ustanowiony, by zwrócić uwagę opinii publicznej i społeczności naukowej na to, jak ważne i istotne w naszym życiu jest logiczne myślenie. Święto ma przyczyniać się do promowania logiki w kręgach naukowych i instytucjach angażujących się w jej rozwój, jak również rozpowszechniać jej znaczenie w społeczeństwie.

Zastanówmy się, czym jest logika? Ma ona bardzo długą historię, która sięga czasów starożytnej Grecji ( V wiek p. n. Ch.). Pisali o niej: Arystoteles, Demokryt, Sokrates czy Platon. „Słowo logika wywodzi się od greckiego wyrazu λόγος (logos), który tłumaczony jest jako słowo, język, myślenie, rozumowanie” (Krzysztof A. Wieczorek, 2021). „To nauka o sposobach jasnego i ścisłego ujmowania myśli, która określa reguły poprawnego rozumowania i uzasadniania twierdzeń. Jasne, konsekwentne i uporządkowane myślenie jest podstawą poprawnego wnioskowania. Analizując zasady poprawnego rozumowania sprawdza się konstrukcje zdań zarówno z formalnego punktu widzenia, jak i pod kątem zawartości merytorycznej” (Gacka-Asiewicz, 2014).

Każdy z nas słyszał kiedyś o logice. Samo słowo w języku potocznym pojawia się dosyć często. Podczas rozmowy nieraz używamy zwrotów: „pomyśl logicznie”, „to jest nielogiczne”, „nie ma w tym żadnej logiki”. Często próbujemy wytłumaczyć coś logicznie lub zarzucamy komuś brak logiki. Zazwyczaj jest ona kojarzona z rozsądkiem, zrozumiałością, poprawnością. Logika otacza nas na co dzień, bo to nie tylko nauka, ale również rzeczowe, poprawne myślenie oparte na faktach oraz związkach przyczynowo-skutkowych. To dzięki logicznemu myśleniu jesteśmy w stanie dokonywać wyborów, podejmować trafne decyzje, rozróżniać to, co nieprawidłowe, od tego, co dobre (Krzysztof A. Wieczorek, 2021). Niestety podobnie jak wiele innych operacji umysłowych, zdolność logicznego myślenia nie zależy tylko od talentu czy inteligencji. Na efektywne i skuteczne  rozumowanie bardzo duży wpływ ma doświadczenie i oczywiście – podobnie jak przy każdej innej umiejętności – TRENING.

Fundacja Sedeka prowadzi zajęcia z treningu werbalno-pamięciowego, a już niedługo rozpoczną się również nowe zajęcia skierowane dla osób z afazją. Podczas tych zajęć usprawnianie będzie między innymi logiczne myślenie. Logiczne myślenie, albo inaczej rozumowanie, to kluczowa ludzka umiejętność, która zapewnia sprawne funkcjonowanie i właściwy rozwój jednostki, a co za tym idzie również cywilizacji.

Podczas treningu werbalno-pamięciowego uczestnicy usprawniają logiczne myślenie przez różnorodne ćwiczenia językowe, łamigłówki i zagadki logiczne, ćwiczenia pamięci wzrokowej i słuchowej, spostrzegawczości oraz wyobraźni przestrzennej, a także prace z tekstem. Zadania mają różny poziom trudności i rozwijają zdolności umysłowe na wielu płaszczyznach. Dzięki nim można efektywniej pracować, jeszcze lepiej radzić sobie z nauką, zarówno przedmiotów ścisłych, jak i humanistycznych oraz przyrodniczych, gdzie łączenie wiedzy i faktów z różnych dziedzin jest bardzo ważne. Unikać porażek i błędnych decyzji, łatwiej planować swoje cele, trafniej rozróżniać przyczyny od skutków, świadomie i dobrze podejmować życiowe decyzje oraz, a co najistotniejsze dla seniorów, zachować sprawny umysł do późnej starości.

Czym jest afazja? „(…) Postacią zaburzeń języka, spowodowanych uszkodzeniami mózgu. Jest to nabyty zespół objawów, spowodowany przez wiele różnorodnych stanów, do których należą: udary mózgu, incydenty naczyniowo-mózgowe, nowotwory wewnątrzczaszkowe, urazy głowy i stany zwyrodnieniowe” (Cummings i Mega, 2005). W afazji przejawiają się trudności zarówno z tworzeniem wypowiedzi językowych (mówionych i pisanych), jak również z ich odbiorem i rozumieniem. Nasilenie owych deficytów może być bardzo zróżnicowane, tak samo jak dynamika ich poprawy. Klasyfikacja T.H. Weisenburga i K.E. McBride wyróżnia:

• afazję ekspresyjną – zaburzenia dotyczą nadawania mowy;
• afazję impresyjną – zaburzenia dotyczą percepcji mowy i pisma;
• afazję ekspresyjno-impresyjną (mieszaną) – gdy zaburzenia dotyczą w równym stopniu mówienia, jaki i rozumienia;
• afazję amnestyczną – dotyczącą trudności z nazywaniem rzeczy, czynności oraz odnajdywaniem odpowiedniego słowa podczas rozmowy;
• afazję globalną – oznaczającą prawie całkowitą lub całkowitą niezdolność mówienia i rozumienia. (Czaplewska, Milewski, 2015)

Głównym celem terapii afazji jest usprawnienie funkcjonowania pacjentów w naturalnym środowisku oraz poprawa ich kontaktu werbalnego z otoczeniem. Proces terapii powinien obejmować ćwiczenia językowe oraz ćwiczenia funkcji poznawczych, tj.: pamięci, uwagi, logicznego myślenia – bardzo istotnego w procesie uczenia się, a niestety również często zaburzonego wskutek urazu mózgu.

Zajęcia grupowe przeznaczone dla osób z afazją będą obejmowały trening zaburzonych funkcji poznawczych, w tym także wiele ćwiczeń usprawniających logiczne myślenie, nadawanie i odbieranie mowy, pisanie, czytanie, pamięć, percepcję oraz poprawę zdolności interakcyjnych i podbudowywanie wiary w możliwości komunikowania się z otoczeniem, pomimo afazji. Program zajęć i poziom trudność będzie dostosowany do grupy. Terapia grupowa jest bardzo cenna ze względu na czynnik emocjonalny oraz motywację. Praca z osobami o podobnych trudnościach pomaga w przełamywaniu barier psychospołecznych i komunikacyjnych. Nikt tak dobrze nie zrozumie osoby z afazją, jak druga osoba z afazją.

Prowadząc zajęcia Fundacja Sedeka wspiera promocję logiki i umożliwia uczestnikom jej rozwijanie. Tym samym wpisuje się w cele, dla których UNESCO, wraz z Międzynarodową Radą ds. Filozofii i Nauk Humanistycznych, ustanowili dzień 14 stycznia Światowym Dniem Logiki.

Wszystkich chętnych seniorów zapraszamy na nasze zajęcia.

Więcej informacji.

Bibliografia:

1. Cummings JL, Mega MS.: Neuropsychiatria. Wrocław: Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner 2005.
2. E. Czaplewska, S. Milewski (red.). (2015). Diagnoza logopedyczna: podręcznik akademicki. Sopot: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. s. 280.
3. Gacka-Asiewicz, A. (red.). (2014). Logika w pigułce. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck. s.14
4. Krzysztof A. Wieczorek, Czym jest logika?„Filozofuj!” 2021, nr 1 (37), s. 30–31.
5. Oficjalna strona polskiego komitetu ds. UNESCO https://www.unesco.pl/neste/4/article/1/14-stycznia-swiatowy-dzien-logiki/, (dostęp 05.01.22r.)
6. Strona Neurogra, trening mózgu https://www.neurogra.pl/trening-mozgu/logika/dlaczego-warto-trenowac,  (dostęp 05.01.22r.)